Burun Kemiği Eğriliği – Deviasyon

En sık bilinen ismiyle “deviasyon”, burun orta duvarının orta hattan kayması sonucu yaptığı burun tıkanıklığı halidir. Burun kemiği diye de bilinir.

Burun, ortadan duvarla ikiye ayrılmış bir tüneldir. Bu duvarın tıbbi ismi “septum nasale”dir. Her bir tünelin iç eni ve uzunluğu, hacmi birbirine yakın olduğu zaman sağlıklıdır.

Burun orta duvarı her iki yanında ince bir zarsı tabaka ile kaplıdır. Bu tabakaların arasında ön-üst kısımlarda kıkırdak, arka-alt kısımlarda ise kemik bir duvar yer alır.

Sağlıklı bir burun, ön kısmındaki giriş deliğindeki darlığın arkasından genişler. Bu geniş yerde havayı ısıtır, nemlendirir, süzer, belli bölgelere (koku bölgesi, sinüsler) yönlendirir ve öylelikle hemen arkasında yer alan üst boğaza geçişine izin verir. Arkadaki üst boğaz (geniz boşluğu) girişi de tıpkı ön giriş deliği gibi dardır.

Girişten çıkışa, burun tünelinin herhangi bir yerindeki bir sorunun varlığı, hava geçişinin engellenmesi demektir. Bunun en sık görülen nedeni de burun orta duvarının yaptığı kabarıklık, çıkıntı, tümsektir.

Burun orta duvarı, burnun tüm yapıları ile birlikte anne karnında gelişmeye başlar. Bu gelişim 17-18 yaşa dek olanca hızıyla sürer. Bu yaşlardan sonra ise burnun büyümesi durmuş kabul edilir. Gerek bu büyüme sırasında genlerle kodlandığınca eğri büyümeden dolayı, gerekse burna alınan çok sayıda küçük ya da az sayıda büyük darbeler sonucu burun orta duvarı eğri gelişebilir.

Toplumda %80 oranlarında deviasyon bildirilmişse de, bunların önemli bir kısmı hafiftir ve klinik sorun yaratmaktan uzaktır. Cinsiyet farkı gözlenmemiştir. İleri deviasyonlarda tedavi gerekecektir.

Bazen doğumda vardır; bazen de büyüme sırasında ortaya çıkar. Bu nedenlerle de çoğunlukla ya hiç farkedilmez ya da geç farkedilir. Erişkin yaşamda, sıklıkla orta yaşa geçiş aşamasında sağlık kontrolleri sırasında yakalanır. O aşamada kişi için önemini anlamak zor olabilir.

• Tek veya çift yanlı burun tıkanıklığı
• Burunda akıntılı ve tıkalı hal, çoğunlukla tek yanlı
• Sık burun kanamaları
• Sık sinüzit
• Yüzde ağrı, başağrısı, geniz akıntısı
• Bebeklerde ve küçük çocuklarda uykuda sesli solunum

Deviasyon, ya da daha anlaşılır bir deyişle burun tıkanıklığı kişide üç ana başlıkta sorunlar yapar. Bunları konfor kaybı, verimlilik kaybı ve sağlık sorunları olarak ele alabiliriz.

Burun solunumunun kişiye kattıkları arasında, başlangıç olarak, solunan havanın ısınarak-nemlenerek-süzülerek akciğerlere yönlenmesi, burundan havanın geçişinin algılanması sayesinde akciğerlerin havaya hazırlanarak kendilerini daha fazla genişletebilmeleri, yani daha fazla oksijen alabilmek, koku alabilmek ve bu sayede tad duyusunun korunması sayılabilir.

Burun solunumunun kişiye kattıkları:

• Soluduğumuz havanın ısınması-nemlenmesi-süzülmesi
• Akciğerlerin daha fazla genişleyebilmeleri
• Koku ve tad duyularının gelişmiş kalmaları

Ağız solunumu, dolayısıyla ilk planda, bu niteliklerin yitirilmesi, daha kuru ve soğuk havanın akciğerlere ulaşması, akciğerlerin daha az genişleyebilmeleri ve koku-tad keskinliğinde azalma demek olacaktır. Üstelik, yalnızca bunlarla kalmayacak, başka konforsuzluklar ekleyebilecektir: ağız kuruluğu, ağız kokusu, dişlerde etkilenme, horlama, rakım değişikliklerinde(uçak yolculuğu, dalış vb.) kulak basıncını eşitleyememe, uykuda dinlenememe, yorgun kalkma, huzursuzluk, hiperaktivite, iştahsızlık, vb.

Burnu tıkalı kişilerin solunumlarının sesli oluşu, bazen ötmesi, yemek yerken soluk soluğa kalabilmeleri de görülenler arasındadır.

Ağız solunumunun yol açtığı konforsuzluk örnekleri:

• Ağız kuruluğu
• Ağız kokusu
• Dişlerde etkilenme
• Horlama
• Rakım değişikliklerinde etkilenme
• Uykuda dinlenememe
• Gün içi uyuklama
• Huzursuzluk
• Hiperaktivite
• İştahsızlık
• Hapşırık nöbetleri
• Yorgun kalkma

Burun tıkanıklığı beraberinde kişinin genel verimliliğinde azalma yapacaktır. Uykudan uyanıklığa birçok etki yapar ve üstelik bunları da sinsice yapar. Genel yorgunluk halinden dikkat düşüklüğüne, iş-okul başarılarında düşmelere, hatta hayattan zevk almada azalmaya yol açabilmektedir.

Deviasyona bağlı görülebilecek performans düşmelerine örnekler:

• Genel yorgunluk hali
• Kilo alma
• Hayattan zevk almama
• Dikkat düşüklüğü
• Yeterince parlak olamama
• İşte/okulda başarısızlık

Deviasyon, yalnızca konfor ya da performansta kayıp demek olmaz. Bazı sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilir. Bunların arasında sinüzit, orta kulak basınç sorunları-sıvı birikimleri-iltihapları, burun kanamaları, geniz akıntısı, uyku apnesi, başağrıları, burun içinde kuruma ve yaralar sayılabilir. İleri durumlarda kalp ritm bozuklukları, kalp yetmezliğine dahi yol açabilir.

Deviasyonun yol açabildiği sağlık sorunları:

• Sinüzit
• Uyku apnesi
• Orta kulak hastalıkları

Deviasyonu olan bir hasta, geceleri ağız solunumu, buna bağlı ağız kuruluğu yaşarken, gündüz belirtileri de yaşayabilir: Genel yorgunluk, baş ağrıları vb. Bu durumların farkında olması ise yıllarını alabilir. Ta ki, bir gün bir KBB muayenesi gerçekleşene dek.

KBB muayeneleri sırasında buruna bakılırken kullanılan ince çubuk şeklindeki endoskoplarla burun boşlukları incelenir.

Ameliyat kararı verilip, ameliyata hazırlanan bir hasta ameliyatın gerekliliği, yararları ve riskleri hakkında aydınlatılır. Bunun için kendisinden imzalamasının da isteneceği formlar verilecektir. Konu hakkında yeterince fikri olan ve kararını ona göre almış olan hasta, ameliyat öncesinde yasalarında zorunlu kıldığı bazı tahlillere tabi tutulur. Bu tahlillerin de ameliyata engel bir durum olmadığını göstermesini takiben hasta ameliyathaneye alınır.

Hasta odasına alınacak ve dört saat kadar dinlenmeye bırakılacaktır. Bu süreden sonra su içirilir, ayağa kaldırılır ve kendini de iyi hissediyorsa eve taburcu edilir.

Hastanın burnu ilk saatlerde açıksa da, bazı hastaların o gece burunları tıkanabilir. Ayrıca burundan kanlı akıntıların da gelmesi olağandır. Önrmli bir ağrı ise yaşanmaz.

Hastaların ilk günlerde aşırı fiziksel aktivitelerden, ağırlık kaldırmaları, yüksek tempo spor yapmaları, aşırı sıcakta kalmaları ya da aşırı iş stresi yaşamaları istenmez. Bununla birlikte arzu ediyorlarsa, hafif işler yapmalarına izin verilir. Burunları açık kalmış olabileceği gibi, tıkalı da olabilir. Tıkanıklık gelişmişse, nezle hissi verecektir ve birkaç gün sürmesi olağandır.

İlk kontrol genellikle ameliyattan bir hafta sonra yapılır. Bu kontrolde burun boşluklarında yer alan koyu kıvamlı sıvılar, varsa kabuklar çıkarılarak hastamızın daha rahat soluyabilmesi sağlanır.

İzleyen haftalarda olanaklı ve gerek görülür ise, iki ila dört kez daha kontrol 1-2 haftalık aralarla gerçekleştirilir. Bu kontrollerde burun içi endoskoplarla kontrol edilir. Bu kontrollern yara iyileşmesi tamamlanana dek sürdürülmesi tercihimdir.

Burun ameliyat sonrası iyileşirken başlangıçta kabuklanma, koyu kıvamlı sıvılara bağlı tıkanıklıklar yapar. İzleyen haftalarda bu sıvılar giderek azalırken hala kabuklanma görülebilir. Beş-altı hafta sürebilen bu süreç sonunda burundan hava almanın konforu yaşanır. Burunun yeni haline uyum ise daha uzun sürecektir. Bu süreçte bazı hastalar uykud ağızdan solumayı sürdürebilirler. Bazı hastalarsa daha önceleri daha açık olan burun yanını daha tıkalı gibi hissedebileceklerdir. Az sayıda hasta ise burunda ve genizde kuruluk hissedecektir.

Başarı oranları %90‘lar dolayındadır. Başarıdan kastımız, yaşam boyu kalıcı olan, burnun her iki yanının hava geçişine izin verdiği, ancak aynı zamanda soluduğumuz havayı nemlendirme-ısıtma-süzmeyi sürdürdüğü bir haldir.

Başarılı geçmiş bir burun ameliyatından sonra deviasyonun tekrarlaması beklenmez. Ancak bazen burun desteğinin yetersiz kalması sonucu özellikle ön bölümdeki kıkırdak dokusunda yeniden kabarmalara yıllar sonra nadiren de olsa rastlanabilir.

Başarılı geçmiş bir burun ameliyatından sonra burun şeklinin değişmesi de beklenmez. Ancak burun desteklerinin zayıf olması halinde burun sırtında çöküntüyle karşılaşılabilir.